Có 3 thời điểm ghi dấu sự thay đổi tâm sinh lý quan trọng trong đời người phụ nữ là: tuổi dậy thì, thời kỳ mang thai và giai đoạn mãn kinh. Sự thay đổi tâm sinh lý này liên quan chặt chẽ đến lượng nội tiết tố trong cơ thể và tuổi tác.

Hình thành - phát triển - thịnh vượng - thoái trào: đó là quy luật tất yếu của đời người, sức khỏe cũng vậy. Vì vậy phụ nữ hãy đón nhận sự thay đổi tâm sinh lý của mình một cách vui vẻ nhất. Chị em cần biết được những gì diễn ra trong cơ thể để tự cân bằng, tránh để các yếu tố tâm sinh lý chi phối quá nhiều. Đồng thời giúp chị em vượt qua những biến đổi một cách tích cực nhất.

Tuổi dậy thì

Giai đoạn dậy thì ở bé gái thường trong khoảng từ 11-17 tuổi. Tùy mỗi cá thể, có em dậy thì sớm, có em dậy thì chậm hơn. Ở tuổi dậy thì, cơ thể các bạn nữ dần phát triển hoàn thiện, lớp mỡ dưới da dày hơn để tạo nên sự nữ tính, các đường cong rõ ràng hơn. Rõ nét nhất là sự xuất hiện kinh nguyệt và phát triển vượt trội của vòng 1: vú to ra trông thấy, tròn trịa hơn, núm vú nhô ra và quầng thâm vú rõ màu hơn. Vòng 3 của bé cũng tròn hơn, rộng hơn để đáp ứng khả năng mang thai và sinh đẻ. Lông cũng bắt đầu xuất hiện ở “vùng kín”, nách. Các cơ quan sinh sản như môi lớn, môi bé, âm hộ, âm đạo... phát triển nhanh chóng. Âm đạo rộng ra, thành tử cung dày hơn để sẵn sàng cho việc mang thai sau này. Tâm lý bạn gái tuổi dậy thì cũng thay đổi nhiều hơn trước, hay ngượng ngùng, e dè, xấu hổ, biết làm điệu hơn và có nhiều cảm xúc với người khác giới...

Sự thay đổi tâm sinh lý liên quan chặt chẽ đến lượng nội tiết tố trong cơ thể.

Giai đoạn mang thai

Giai đoạn này có sự thay đổi lớn, đột ngột trong sinh lý của người phụ nữ. Trong những tuần đầu tiên của thai kỳ, hormon giới tính nữ progesterone tăng rất nhiều so với trước. Tuy nhiên, progesterone tăng trong thai kỳ có thể làm tăng thời gian lưu thức ăn trong dạ dày, giảm trương lực cơ vòng, giảm nhu động ruột... gây ra các triệu chứng dạ dày - thực quản và tiêu hóa ở thai phụ.

Tâm sinh lý chị em giai đoạn này chịu tác động mạnh mẽ của sự thay đổi nội tiết tố. Trong khi progesterone và estrogen có liên kết với trạng thái tâm lý buồn và nước mắt. Hơn nữa, hàm lượng cao nội tiết tố gây ra tâm lý mất kiểm soát cảm xúc và khó tập trung vào các công việc hàng ngày. Không ít chị em mắc các chứng stress, trầm cảm khi mang thai. Quan hệ vợ chồng đôi khi lại là vấn đề căng thẳng. Nhiều người vợ cảm thấy tự ti về vóc dáng của mình. Sự chi phối của nội tiết tố khiến nhiều chị em giảm cảm giác thậm chí còn rất ít cảm giác tình dục.

Tuổi mãn kinh

Mãn kinh là giai đoạn có nhiều biến đổi về thể trạng và tâm lý phức tạp. Đây là giai đoạn kéo dài, bao gồm cả thời kỳ tiền mãn kinh và mãn kinh, dao động trong khoảng từ 40-55 tuổi. Vấn đề mà hầu hết chị em bước vào giai đoạn này đều gặp phải, đó là nồng độ estrogen suy giảm mạnh, làm cho chức năng hoạt động của buồng trứng cũng bị kém dần, các tế bào biểu mô âm đạo cũng dần bị teo mỏng, sự tiết dịch âm đạo giảm. Bên cạnh đó, người phụ nữ còn gặp phải một loạt những triệu chứng kèm theo như: mệt mỏi, mất ngủ, cơn bốc hỏa về đêm, thay đổi tính tình, hay cau gắt, béo phì, loãng xương, bệnh tim mạch... Và hệ quả đáng ngại nhất là giảm cảm giác, tăng nguy cơ tổn thương khi quan hệ tình dục, lâu dần dễ mất ham muốn tình dục. Tâm lý của chị em giai đoạn này thay đổi đa dạng. Tính tình trở nên trầm mặc, lo âu, băn khoăn, chán nản hay thất vọng, thường không vừa lòng với những điều xung quanh. Các triệu chứng này kéo dài độ vài năm rồi tự hết, do cơ thể đã quen dần với tình trạng thiếu hụt estrogen. Tuy nhiên, cũng có người thấy những triệu chứng này nặng hơn khi đã chuyển sang giai đoạn mãn kinh thật sự.